სადაზღვევო ასოციაცია სტანდარტიზებული პაკეტის შექმნას ითხოვს
საქართველოში 18 სადაზღვევო კომპანიაა. ისინი მომხმარებლის მიზიდვას კრეატიული სლოგანების, ტექნოლოგიური სიახლეებისა და სერვისების მრავალფეროვნებით, ასევე მომსახურების კომფორტის დახვეწით ცდილობენ. ამ ეტაპზე ქვეყანაში ჯანმრთელობის დასზღვევის 700 ათასამდე მოქმედი პაკეტია, რაც მოსახლეობის მხოლოდ 18%-ს მოიცავს. მოქალაქეთა დანარჩენი, უმრავლესი ნაწილის ჯანმრთელობაზე ზრუნვა კი სახელმწიფოს პასუხისმგებლობაა. საყოველთაო ჯანდაცვა ძირითადად ჰოსპიტალურ მიმართულებაზეა ორიენტირებული, მასში ასევე დადგენილია ონკოლოგიური დაავადების მკურნალობის კომპონენტი.
ის, ვინც კორპორატიულ დაზღვევას ირჩევს, აქცენტს აკეთებს იმ სერვისებზე, რომლებიც საყოველთაოში არ შედის ან ძალიან მცირე ლიმიტებით იფარება. მაგალითად, როდესაც რომელიმე კომპანიაში კორპორატიული დაზღვევის პაკეტების პირობებს განიხილავენ, პირველი, რასაც თანამშრომლები კითხულობენ, არის ამბულატორიული სერვისების, სტომატოლოგიის და მედიკამენტების დაფარვა, ასევე ჰოსპიტალური მომსახურება.
მსგავს განხილვებზე იშვიათად ისმის კითხვა – „რა ლიმიტი აქვს შემოთავაზებულ პაკეტს იმ შემთხვევაში, თუკი მე ან ჩემი ოჯახის წევრს ონკოლოგიურ დიაგნოზს დაგვისვამენ?“
ონკოლიმიტით დაინტერესება ხშირ შემთხვევაში უკვე დიაგნოზდასმული პაციენტების მხრიდან მოდის.
ამიტომ, ამ კუთხით საქართველოში ყველაზე გავრცელებული პრაქტიკა ასეთია: ადამიანები პაკეტს ირჩევენ ფასის, ამბულატორიული და სტომატოლოგიური, ასევე მედიკამენტების ლიმიტის მიხედვით. ყურადღებას აქცევენ ჰოსპიტალურ ნაწილსაც. ხოლო იმ შემთხვევაში, როცა მათ ონკოლოგიურ დიაგნოზს უსვამენ – ასეთი ახალი შემთხვევა კი წელიწადში 10 ათასამდეა – აღმოაჩენენ, რომ ლიმიტები ძალიან მცირე აქვთ, რადგან ამაზე, პაკეტის შეძენისას, უბრალოდ, არ უფიქრიათ.
საკუთარი ჯანმრთელობის რისკების შეფასებისა და დაზღვევისას მოქალაქე მხოლოდ დაზღვევო კულტურის და პირადი პასუხისმგებლობის იმედადაა, რადგან საქართველოში არ არსებობს კანონი, რომელიც სადაზღვევო კომპანიებს აუკრძალავდა ისეთი პაკეტის გაყიდვას, სადაც ონკოლიმიტის გარკვეული (კერძოდ, საყოველთაო ჯანდაცვის ანალოგიური) მოცულობა არაა გათვალისწინებული. ასეთი კანონის არსებობის პირობებში, მოქალაქეებს ექნებოდათ სტანდარტული პაკეტი, რომელშიც საბაზისო რისკები იქნებოდა დაზღვეული და ამაზე ნაკლებს მას ვერავინ მიჰყიდდა. ექსპერტები დიდი ხანია მოუწოდებენ სახელმწიფოს, შექმნას ასეთი, უნივერსალური პაკეტი, რომელიც განურჩევლად ყველა მოქალაქისთვის იქნებოდა განკუთვნილი, მათი შემოსავლების მიხედვით კი, მოსახლეობის ნაწილს პრემიას სრულად ან ნაწილობრივ სახელმწიფო დაუფარავდა, ნაწილის შემთხვევაში პაკეტის ღირებულებას დამსაქმებელი ან თავად დაზღვეული გადაიხდიდა. ამასთან, ნებისმიერ ადამიანს ექნებოდა ამ პაკეტის გაუმჯობესების, ანუ მასზე დამატებითი პაკეტის „დაშენების“ უფლება მისი პრიორიტეტების მიხედვით – იქნებოდა ეს სტომატოლოგია, ამბულატორია თუ სხვა სერვისები.
მიუხედავად იმისა, რომ ეს შეთავაზებები წლებია კეთდება, ჯერჯერობით ამ ინიციატივის განხორციელების საკითხის განხილვა არ დაწყებულა.
ამ ეტაპზე ონკოლოგიური პაციენტების მკურნალობის დაფინანსების კუთხით ასეთი რეალობაა:
საყოველთაო ჯანდაცვის პროგრამის ფარგლებში ონკოპაციენტების დაფინანსების წლიური ლიმიტი 25 ათას ლარამდეა, რაც წინა წელთან შედარებით 5 ათასი ლარით გაზრდილი მაჩვენებელია. თუმცა ესაა ფიქსირებული თანხა, რომელიც სხვადასხვა სირთულის პაციენტისთვის ერთი და იგივეა. პაციენტთა ნაწილს ეს თანხა სავსებით ჰყოფნის და მკურნალობის სრულფასოვან, წარმატებულ კურსს გადის. ნაწილს კი, მათი დიაგნოზიდან გამომდინარე, თერაპიებისა და მედიკამენტების ისეთი კურსი ესაჭიროება, რომელთა ღირებულება საკმაოდ მაღალია. ამ ფონზე სახელმწიფოს მიერ მათთვის გამოყოფილი 25 ათასი ლარი საკმარისი არ არის.
კიდევ უფრო რთულადაა საქმე კერძო დაზღვევის შემთხვევაში, რადგან შედარებით დაბალფასიანი მკურნალობაც კი, როგორიცაა ქიმიოთერაპია, შესაძლოა არ შედიოდეს დაზღვევის პაკეტში. ამიტომ ეს პაციენტები რეალურად უფრო რთულ სიტუაციაში არიან იმ პაციენტებთან შედარებით, ვისაც საყოველთაო დაზღვევა აქვთ.
როგორც აღვნიშნეთ, კერძო სადაზღვევო კომპანიებს არ აქვთ არანაირი ვალდებულება და რეგულაცია, თავიანთ პაკეტებში ჰქონდეთ ონკოლიმიტები. ამიტომ კერძო დაზღვევის მქონე მოქალაქეებს, უმეტეს შემთხვევაში, ონკოლოგიური დაავადების მკურნალობა მინიმალურად უფინანსდებათ. ეს კი იმას ნიშნავს, რომ დასაქმებული ადამიანისთვისაც კი ონკოლოგიური დიაგნოზი კატასტროფულ ხარჯებთანაა დაკავშირებული, რასაც ისინი ვერ ფარავენ. ასეთ შემთხვევაში პაციენტი დისკრიმინაციულ მდგომარეობაშია: ის მუშაობს, ქმნის დოვლათს, იხდის ბიუჯეტში გადასახადებს, თუმცა მკურნალობის დაფინანსებას იმ დონეზეც კი ვერ იღებს, რაც სახელმწიფო დაზღვევითაა განსაზღვრული. მიზეზი კი ისაა, რომ მოქმედი სისტემით, მოქალაქეთა დიდ ნაწილს, კერძო დაზღვევის არსებობის შემთხვევაში, ეზღუდება საყოველთაოში ყოფნა ან ისინი ვერ სარგებლობენ დაფინანსების ისეთივე მაღალი ლიმიტებით, როგორითაც სრულად სახელმწიფოს იმედად მყოფი მოქალაქეები – პენსიონრები, სოცდაუცველები და ა.შ.
პრობლემის მოგვარების გზებს, როგორც ზემოთ აღინიშნა, სპეციალისტები ხელისუფლებას დიდი ხანია სთავაზობენ. ამ სპეციალისტებს შორისაა სადაზღვევო ასოციაციის ხელმძღვანელი დევი ხეჩინაშვილი, რომელიც jandacva.ge-სთან ამბობს, რომ ამ კუთხით დღეს კომპანიები ისეთ პაკეტებს ყიდიან, რაზეც ყველაზე მაღალი მოთხოვნაა.
„როდესაც ადამიანები პაკეტებს ირჩევენ, რას კითხულობენ პირველ რიგში? მაგალითად. რამდენია სტომატოლოგიის ლიმიტები? ავიღოთ 60-ლარიანი პაკეტი – სტომატოლოგიამ წაიღო 20 ლარი. შემდეგ მოდის ამბულატორია, ამანაც წაიღო რაღაც თანხა. ონკოლოგიაზე კი არავინ ფიქრობს. არადა სადაზღვევო პაკეტს ამ რისკის შეტანა მნიშვნელოვნად არ გააძვირებდა – დაახლოებით 10 ლარზეა საუბარი, თანაც საოჯახო პაკეტის შემთხვევაში ოჯახის წევრებიც ამ ფასად დაეზღვევიან. დღეს კაცმა არ იცის, ვინ რა პაკეტს ყიდის. წლებია, საუბარია მინიმალური პაკეტის შექმნაზე, მაგრამ სახელმწიფოს არ გადაუდგამს ამ მიმართულებით ნაბიჯი. მიზეზს ვერ გეტყვით, შესაძლოა, ფიქრობენ, რომ ჯერ სხვა პრიორიტეტებია დასალაგებელი, მაგალითად წამლების მაღალი ფასების პრობლემა“ – განაცხადა დევი ხეჩინაშვილმა.
მისი თქმით, ონკოლოგიური დაავადებები იმის მაგალითია, თუ რატომაა აუცილებელი მინიმალური, უნივერსალური პაკეტის შექმნა.
კითხვაზე – არსებულ ვითარებაში, როცა ქვეყანაში სტანდარტიზებული პაკეტი არ არსებობს, როგორია რეკომენდაცია მოქალაქეებისადმი, რომლებსაც კერძო დაზღვევით სარგებლობა სურთ, რათა რისკები მაქსიმალურად იყოს დაზღვეული – დევი ხეჩინაშვილი ამბობს, რომ ადამიანებმა პაკეტის არჩევამდე უნდა მიაქციონ ყურადღება, თუ რას ფარავს დაზღვევა. ამასთან, მისი თქმით, სადაზღვევო ბაზარზე არსებობს უშუალოდ ონკოლოგიური დაავადებების პაკეტები, რომელთა პრინციპი არა მკურნალობის ღირებულების დაფარვა, არამედ პირდაპირ თანხის გადარიცხვაა. ესაა მექანიზმი, როცა საკმაოდ დაბალი პრემიის პირობებში, სიმსივნის დიაგნოზის დასმის შემთხვევაში, ადამიანს სადაზღვევო კომპანია ურიცხავს სოლიდურ თანხას. ამ თანხის მოხმარება კი მოქალაქეს სურვილისამებრ შეუძლია – მაგალითად, უცხოეთში სამკურნალოდ წასასვლელად.
მართალია, სადაზღვევო კულტურის ამაღლება მნიშვნელოვანია, თუმცა ეს მხოლოდ მოქალაქეების მიერ, ცალმხრივად ვერ მოხდება. სწორედ ამიტომ დაზღვევის სპეციალისტები, ექიმები და პაციენტები ხელისუფლებას პრობლემების სისტემურ მოგვარებას სთავაზობენ.
4 თებერვალს, კიბოსთან ბრძოლის მსოფლიო დღეს, ისინი ჯანდაცვის სამინისტროს წარმომადგენლებს შეხვედრას და ონკოლოგიასთან დაკავშირებული პრობლემის განხილვას სთავაზობენ. მათი თქმით, მთავარი არის აქტიური კომუნიკაცია, რათა ჯანდაცვის უწყებისგან მიიღონ ინფორმაციას, რა ცვლილებებს და რა ვადაში გეგმავენ. პაციენტები და ონკოლოგები მზად არიან, როგორც თავად გაუზიარონ საკუთარი პრობლემები სამინისტროს, ისევე მათგან მოისმინონ მოკლე თუ გრძელვადიანი ხედვები – როგორ ხედავს სახელმწიფო ონკოლოგიური დაავადებების მქონე მოქალაქეების მკურნალობის ხელმისაწვდომობის უზრუნველყოფას.
